Melaye Bate(Hasan Ertuşi) Kimdir Hayatı Eserleri

Kürt Yazar Şair  Melayê Batê-(doğum,1417 Baté köyü Colemérg,Hakkari- ölüm 1491) Baté köyü şu anda Şırnak’a bağlıdır.

Melayê Batê’nin Hayatı

Asıl adı Hasan Ertuşi(Kurdi Hesené Ertoşi,) Eserlerinde Melayê Batê mahlasını kullandığı için bu isimle anılmaktadır. Hesené Ertoşi Hakkari’nin büyük aşiretlerinden olan Ertoşi aşiretindendir.

Melayê Batê ,dönemin Kürt Alimlerinden birisidir. Aynı zamanda Şair,Edebiyatçı ve yazar olan Melayê Batê, eserlerinde Kürtçeyi çok iyi kullanmıştır.

Melayê Batê’nin Eğitimi

Eğitimini Musul, Dohuk, Hewlêr, Miksê başta olmak üzere çok sayıda medresede tamamlamıştır. dönemin Önemli alimlerden ders almıştır. Veli Mir Hasan Medresesinde eğitim gördüğü dönemde “Miks Mir”i ile çok yakın dostluk kurdukları belirtilmiştir.(şiirlerinde belirtmiştir)

Eserlerinde çok iyi bir Kürtçe kullandığından, Kürtçeyi en iyi kullananların başında gelmektedir.

Melayê Batê, Hakkari Meydan Medresesinde uzun yıllar müderrislik yapmıştır.

Yaşamı boyunca toplumsal konulara son derece önem verdiği gibi, yeni nesillerin eğitimli ve sağlıklı bir toplum oluşturulmasına yönelik olarak eğitime önem vermiştir. Tüm yaşamı boyunca çocukların ve gençlerin iyi bir eğitim almaları yönünde ciddi çalışmaları olmuştur.

Din adamı ve şair yönüyle tanınır. Eğitimini , Edebiyat, Din konularında yapmıştır. Yazdığı eserler daha çok din ve edebiyat üzerinedir.

     Melayê Batê’nin Eserleri

Melayê Batê’nin günümüze ulaşan en önemli 3 eseri vardır

Mewlida Kurdî

Divan(şiirlerini Divanında toplamıştır)

Zembîlfiroş Destanı

Mewlida Kurdi

En önemli Eseri Kürtçe yazdığı “Mewlida Kurdi” adlı Mevlid’idir. Bu mevlid aynı zamanda Kürt klasik edebiyatı içerisinde yazılan en önemli mesnevilerindendir..

Divanhanelerde ve camilerde en çok okunan ve meşhur olan mevlid olmuştur.

Melayé Baté’nin yazdığı bu Mevlid,Kürdistan medreselerinde de Kur’an’dan sonra okunan sıra kitaplar arasına girdi.

Peygambere Methiyesi olan “Mewlida Kurdi”, Kürtler, aradan yüzyıllar geçmesine rağmen dini törenlerinde, düğünlerde Melayê Batê’nin Mewlud’ünü okurlar. Eserin günümüze eksiksiz taşınmasında bu geleneğin ciddi bir etkisi vardır.

Mevlid’ten bir kesit;

Hemdê bê hed bo xwedayê alemîn
Ew xwedayê daye me dînê mûbîn
Em kirine ûmmeta xeyr-ûl beşer
Tabi”ê wî muqtedayê namuwer
Ew xwedayê malikê mûlkê azîm
Daye me mîrasa Qur”anâ kerîm
Dînê me kir kamîl û ni”met temam
Yanî daye me Ehmed û dar-ûs selam
Ew xwedayê bê nazîr û zûlccelâl
Bê mîsal û bê heval û bê zewal
Raziqê bê dest û pa û mar û mûr
Alîmê sirra ne gotî der sudûr
Karî sazê bende û sultannê can
Rahîm û rehman latîf û mîhrîban
Asîmanê bê sitûn Wi kir bedîd
Suretê bê xal û xat wî aferîd
Hîwîdarin em ji te şahê kerîm
Îhdîna ya rab sîrat-el mûsteqîm
Nê ji me sûc û xeta tên û sîtem
Lê ji te îhsan û xufranâ kerem
Ya rab îmanê di xwazin em mûdam
Jêrê alâya muhemmed wes-selam

GER DİVÊTİN HÛN Jİ NARÊ BİBİN FELAT
Bİ EŞQ Û ŞEWQ HÛN Bİ BÊJİN ES-SELAT

Bert û bad her zaman û an û hîn
Ey Mihemmed sed hezaran aferîn
Ey şefî”ê darûyê her illetê
Dîde û bînahîya vê ûmmetê
Deste gîr û mistaxasê herdû kewn
Bo gunehkaran penah û pişt û ewn
Sallî ya rabbî ela xeyr-ûl beşer
Ta hebin teyr û bi xwinin ber secer
Ew hebîbê ronahîya heft asîman

Herdû alem qalib ew ruh û rewan
Xakî payê Ehmed ew beyt-ûl heram
Lew şerîfîn zemzem û rikn û meqam
Sallî ya rabbî êla xeyr-il wara
Ma teşîr-ûş-şems fîs-seb”il -ûla
Fexrê îbrahîm û îsmaîl û nûh
Mustafa ê ba wefa ê ba fitûh
Ma rameyte îz rameyte gûşîdâr
Destê wî destê xweda der kâr û bâr
Sallî ya rabbî êla xetm-ir rusûl
Ma yemûc-ûl aşîqûne fis-sibûl
Ew kelîmê xweş newayê çerxî tûr
Daxîdarê bo wî sîmayê bi nûr
Ey şefî”ê sahibê alâyî hâmd
Min hene bê hed Gûneh nîsyan û âmd
Lê me hîvî wasîqe dê ez feqîr
Jîrî alâya te bim roja êsîr
Ger divêtin hun ji agir bibin felat
Bi esq û sewq hun bibêjin es-selat