Melaye Bate(Hasan Ertuşi) Kimdir Hayatı Eserleri

Kürt Yazar Şair  Melayê Batê-(doğum,1417 Baté köyü Colemérg,Hakkari- ölüm 1491) Baté köyü şu anda Şırnak’a bağlıdır.

Melayê Batê’nin Hayatı

Asıl adı Hasan Ertuşi(Kurdi Hesené Ertoşi,) Eserlerinde Melayê Batê mahlasını kullandığı için bu isimle anılmaktadır. Hesené Ertoşi Hakkari’nin büyük aşiretlerinden olan Ertoşi aşiretindendir.

Melayê Batê ,dönemin Kürt Alimlerinden birisidir. Aynı zamanda Şair,Edebiyatçı ve yazar olan Melayê Batê, eserlerinde Kürtçeyi çok iyi kullanmıştır.

Melayê Batê’nin Eğitimi

Eğitimini Musul, Dohuk, Hewlêr, Miksê başta olmak üzere çok sayıda medresede tamamlamıştır. dönemin Önemli alimlerden ders almıştır. Veli Mir Hasan Medresesinde eğitim gördüğü dönemde “Miks Mir”i ile çok yakın dostluk kurdukları belirtilmiştir.(şiirlerinde belirtmiştir)

Eserlerinde çok iyi bir Kürtçe kullandığından, Kürtçeyi en iyi kullananların başında gelmektedir.

Melayê Batê, Hakkari Meydan Medresesinde uzun yıllar müderrislik yapmıştır.

Yaşamı boyunca toplumsal konulara son derece önem verdiği gibi, yeni nesillerin eğitimli ve sağlıklı bir toplum oluşturulmasına yönelik olarak eğitime önem vermiştir. Tüm yaşamı boyunca çocukların ve gençlerin iyi bir eğitim almaları yönünde ciddi çalışmaları olmuştur.

Din adamı ve şair yönüyle tanınır. Eğitimini , Edebiyat, Din konularında yapmıştır. Yazdığı eserler daha çok din ve edebiyat üzerinedir.

     Melayê Batê’nin Eserleri

Melayê Batê’nin günümüze ulaşan en önemli 3 eseri vardır

Mewlida Kurdî

Divan(şiirlerini Divanında toplamıştır)

Zembîlfiroş Destanı

Mewlida Kurdi

En önemli Eseri Kürtçe yazdığı “Mewlida Kurdi” adlı Mevlid’idir. Bu mevlid aynı zamanda Kürt klasik edebiyatı içerisinde yazılan en önemli mesnevilerindendir..

Divanhanelerde ve camilerde en çok okunan ve meşhur olan mevlid olmuştur.

Melayé Baté’nin yazdığı bu Mevlid,Kürdistan medreselerinde de Kur’an’dan sonra okunan sıra kitaplar arasına girdi.

Peygambere Methiyesi olan “Mewlida Kurdi”, Kürtler, aradan yüzyıllar geçmesine rağmen dini törenlerinde, düğünlerde Melayê Batê’nin Mewlud’ünü okurlar. Eserin günümüze eksiksiz taşınmasında bu geleneğin ciddi bir etkisi vardır.

Mevlid’ten bir kesit;

Hemdê bê hed bo xwedayê alemîn
Ew xwedayê daye me dînê mûbîn
Em kirine ûmmeta xeyr-ûl beşer
Tabi”ê wî muqtedayê namuwer
Ew xwedayê malikê mûlkê azîm
Daye me mîrasa Qur”anâ kerîm
Dînê me kir kamîl û ni”met temam
Yanî daye me Ehmed û dar-ûs selam
Ew xwedayê bê nazîr û zûlccelâl
Bê mîsal û bê heval û bê zewal
Raziqê bê dest û pa û mar û mûr
Alîmê sirra ne gotî der sudûr
Karî sazê bende û sultannê can
Rahîm û rehman latîf û mîhrîban
Asîmanê bê sitûn Wi kir bedîd
Suretê bê xal û xat wî aferîd
Hîwîdarin em ji te şahê kerîm
Îhdîna ya rab sîrat-el mûsteqîm
Nê ji me sûc û xeta tên û sîtem
Lê ji te îhsan û xufranâ kerem
Ya rab îmanê di xwazin em mûdam
Jêrê alâya muhemmed wes-selam

GER DİVÊTİN HÛN Jİ NARÊ BİBİN FELAT
Bİ EŞQ Û ŞEWQ HÛN Bİ BÊJİN ES-SELAT

Bert û bad her zaman û an û hîn
Ey Mihemmed sed hezaran aferîn
Ey şefî”ê darûyê her illetê
Dîde û bînahîya vê ûmmetê
Deste gîr û mistaxasê herdû kewn
Bo gunehkaran penah û pişt û ewn
Sallî ya rabbî ela xeyr-ûl beşer
Ta hebin teyr û bi xwinin ber secer
Ew hebîbê ronahîya heft asîman

Herdû alem qalib ew ruh û rewan
Xakî payê Ehmed ew beyt-ûl heram
Lew şerîfîn zemzem û rikn û meqam
Sallî ya rabbî êla xeyr-il wara
Ma teşîr-ûş-şems fîs-seb”il -ûla
Fexrê îbrahîm û îsmaîl û nûh
Mustafa ê ba wefa ê ba fitûh
Ma rameyte îz rameyte gûşîdâr
Destê wî destê xweda der kâr û bâr
Sallî ya rabbî êla xetm-ir rusûl
Ma yemûc-ûl aşîqûne fis-sibûl
Ew kelîmê xweş newayê çerxî tûr
Daxîdarê bo wî sîmayê bi nûr
Ey şefî”ê sahibê alâyî hâmd
Min hene bê hed Gûneh nîsyan û âmd
Lê me hîvî wasîqe dê ez feqîr
Jîrî alâya te bim roja êsîr
Ger divêtin hun ji agir bibin felat
Bi esq û sewq hun bibêjin es-selat

 

Divan Sevgi, aşk ve doğa üzerine şiirlerini Divanında toplamıştır.Bu şiirlerinden bir kısmı 2010 yılı itibariyle Nubihar yayınları arasında yayımlandı. Daha önce şiirlerini ihtiva eden bir kitapda Duhok’ta Tahsin İbrahim Doski tarafından yayınlanmıştır.   Ölüm sırasında yazdığı,ölüm anını anlatan “Ji Çirya Paşiyê Pê Da” adlı şiiri, ölüm anını anlatan ilk şiir olması nedeniyle değil, aynı zamanda divan şiiri mazmunlarını tersyüz etmesiyle de dikkat çekicidir. Bu şiirin, tek başına ele alınıp incelenecek, edebiyat tarihini kendine göre yeniden şekillendirecek bir şiir olduğunu düşünülmektedir. Ölmeden önce ölüm anını anlattığı o Şiir, Çirya Paşiyê Pê Da   Ji çirya paşiyê pê da Melayê Bateyê kanê Sefer kêşa bi Miksê da Li ser weqtê zivistanê Zivistanê evî yolê Evî beryê evî çolê Mijê avête derdolê Xwinavê girtî kêstanê Xwinavê girtî nesrîne Cemed çêbû li sewlîne Girya me tê ji bo asmîne Zerî nayêne seyranê Zerî tên û diyar nabin Coşil tên û sitar nabin Çi cindî tên siyar nabin Bûye tarî li kolanê Bûye tarî û zulmate Sir û serma ji nû hate Yeqîn kanûn eda hate Binêrin dax û kovanê Binêr daxa me êxsîra Xezam zer bûn rezê mîra Reyhan barî di avê da Reyhan barî di eywanê Perîşan in li hingorê Ji Comerza gola jorê Mecalêd Berçela borî Zerî nayêne seyranê    Zembîlfiroş Destanı Bilindiği gibi Zembîlfiroş destanının Kürtler arasında Ataköy şişman escort anlatılagelen birçok versiyonu vardır. Mem û Zîn, Ferhad ile Şirin, Leyla ile Mecnun gibi bir aşk öyküsü olan Zembîlfiroş’ta, yöre beyinin eşinin (Xatûn) zembil (el örmesi hasır sepet) satıcısına aşık olması anlatılır. Kendisi de bir prenses olan, ancak dünyevi zevkleri bırakıp uhrevi dünyaya dünyaya yönelen Zembîlfiroş, onca zenginliğe rağmen emeğiyle geçinir. Zembîlfiroş’ta, dönemin sosyal ve toplumsal örgüsü ile Xatûn’un aşkı irdelenirken, Zembîlfiroş’un uhrevi dünyasından yansımalarla da dünyevi ve uhrevi olanlar arasında etkin bir felsefi bağ kuruluyor. Zembîlfiroş adlı eserinde Xatûn’ın Zembîlfiroş’a aşkı şu dizelerle yer alıyor: “Xatûn dibê tu lawê beyanî, Lew dibêm da Antalya zayıf escort tu bizanî, Min tu ji bo dilê xwe anî, Da em bikin misilhetê. Law bi Xatûnê re dibête, Tu mixaziya dil divête, Dayim ji heq nekin vehête, Rû sipiyîn di axretê. Xatûn dibêje bavê xeyalan, Were ser doşek û palan, Bîhn ke zulf û xalan, Law dibe zilfê herîrê. Pîroz be lawê mîrê, Çi hede lawê feqîrê, Tev bide vê misilhetê, Xatûn dibê lawê verêvan.” Melayê Batê (Hesené Ertuşi) 1491 yılında vefat etmiş. Mezarı Batê köyündedir.Melayê Batê’nin eserleri birçok dile çevrilerek yayınlandı.Günümüzde Melayê Batê’nin ankara sarışın escort hayatı ve eserleri hakkında birçok kitap yazılmıştır.