Daha önceki Kürt Tarihi bağlamındaki yazılarımızda da belirttiğimiz gibi Elazığ Türkleştirme politikası çerçevesinde özellikle üstünde çalışılmış bir şehirdir.Elazığ’ın yanında Malatya ve Erzincan şehirlerinde de bunu görmekteyiz.
Bu şehirlerdeki Kürt nüfusu azaltılmış,başka coğrafyalardan da Türk toplulukları getirililerek Türkleştirme çalışmaları yapılmıştır.
Elazığ Kürt Mü?
Elazığ eski ismiyle Harput bölgesi Osmanlı döneminde hem Kürt(Zaza) hemde Türk varlığı mevcuttur.
Evliya Çelebi‘nin 1600’lü yıllarda yazdığı Seyahatname’sinde Elazığ için :
“Harput şehri Kürdistan hudududur amma, su ve havasının güzelliğinden yer yer civanları bulunur. Halkı Kürtçe ve Türkçe’yi güzel konuşurlar. Bütün halk Kürt ve Türklerdir.”
değerlendirmesini yapmıştır. Elazığ(Harput) önemli bir Kürt varlığı barındırmaktadır ama bu Cumhuriyet kurulduktan sonra rahatsızlık yaratmış ve Türkleştirme politikasına maruz kalmıştır.
Elazığ’ın Türkleştirilmesi
Osmanlı Devletinin son dönemleri ve Cumhuriyet’in ilk yıllarında Doğu bölgelerinde Kürt nüfusunun yoğun olduğu bazı bölgelerde Türkleştirme Politikası uygulanmıştır.
Elazığ için bahsetmek gerekirse bölgedeki Kürtleri sürgün etmek Osmanlı’nın son demlerinde başlamıştır.Elazığ’daki Kürtler Orta Anadolu şehirlerine göç ettirilmişlerdir.
Elazığ’daki Kürt nüfusu azaltıldıktan sonra buna paralel olarak yerlerine farklı coğrafyalardan Türk toplulukları göç ettirilmiştir.
Cumhuriyetin kuruluşunan sonra Elazığ üzerindeki bu demografi değişimleri devam etmiştir.
Bu bağlamda yapılan bu Türkleştirme ameliyatının aslında bunun birden çok nedeni var. Birincisi ve en önemlisi Kürtlerin örgütlenmesinin önüne geçmek Kürdistan Coğrafyası‘nı Kürtsüzleştirmek.Bunun için Kürtler batıya,Türkler ise doğuya sürülmüşlerdir.
Hem doğudaki bu şehirlerin Kürtlerin etkinliğini zayıflatmak,hemde İç Anadolu‘ya göç ettirilen Kürtlerin asimilasyonunu sağlamak. Türkleştirme politikasının bir ayağı olan bu proje günümüzde ne yazıkki başarıya ulaşmıştır.Öyleki Orta Anadolu‘daki Kürtler’in büyük bir bölümü Türkleşmiş ve aynı zamanda Erzincan,Erzurum,Adıyaman,Malatya,Elazığ gibi şehirlerde büyük ölçüde Türkleştirilmiştir.
Türkleştirme politiklarını hazırlayanlardan biri de İsmet İnönü olmuştur.
Yıllarca gizli kasalarda saklanan Kürt Raporu‘yla Devletin “Kürt Politikası”na bakışı da ortaya çıktı. Gazeteci- yazar Saygı Öztürk‘ün Doğan Kitap tarafından yayınlanan “İsmet Paşa’nın Kürt Raporu” adlı kitabında Elazığ için şu ifadeler yer almakta.;
“Van ve Erzincan’da acele olarak, Muş Ovası’nda tedricen ve Elazığ Ovası’nda kuvvetli Türk kitleleri vücuda getirmek zorundayız.”
Evet İsmet İnönü raporunda da belirtildiği üzere Elazığ’a Türk kitleleri getirildi.
24 Eylül 1925’te Şark Islahat Planı devreye sokulur.
On sene içinde “Bulgaristan, Yugoslavya, Kafkasya ve Azerbaycan’dan her yıl 50.000 kişi olmak üzere 500.000 bin kişi Elazığ’ında aralarında bulunduğu doğru şehirlerine yerleşitirilmişti
1952 yılında Diyarbekir Milletvekili Mustafa Remzi Bucak’ın önergesiyle lağvedilen Umumi Müfettişlikler 1927 yılında kurulmuş ve Türk devletinin bu politikasını 1934’te çıkarılan İskân Kanunu ile sürdürmüştür.
Elazığ’daki Kürt Aşiretler
Elazığ’daki bazı Kürt aşiretlerin isimleri
Dersiman (Dilaman – Deyleman) Piran ,Şabak,Zirkan Reşwan(Reşi), Oxçiyan,Şadi,İzoli,Parçikan,Alikan
Elazığ Kürt Nüfusu
Elazığ merkezde çoğunluk Türk olmakla birlikte Kürt(Zaza) nüfusu ilçelerde ve köylerde toplanmıştır.
Elazığ’ın nüfusu 2019’da 591.098 olarak açıklandı.Bu nüfusun içindeki Kürt nüfusu yaptığımız araştırmaya göre 300 bin dolayındadır.
Dolayısıyla Elazığ’ın genel nüfusun %50-55‘lik kısmı Kürt(Zaza)‘lerden oluşmaktadır.
Karakoçan Kürtleri
Kürt(Zaza) nüfusunun yoğun olduğu yerleşim yerlerindendir.
Karakoçan Kürt Köyleri
|
Mezre-Mezra Zênel Axa
Çakan Yaneçîyan/Yalançîyan Alikana Jêr Paş Kanîsipî Ferxo Beroc-Beroj Elexmûr Tirkîyan Kurikana jêr Baçux Çelleqas Qelemezîn/Qelamzin) Lexan Karsinî Beydev Éx Qemerşêx Qilotîyan Allikana Jor Çan Çinaxçî Mûsyan Hîman Lexana Jor Badirran Goma Çelew Çitax Kafan Demirtaş Seyfan Devéçîyan/Dewéçîyan Kolikana Gaz Gagfîn Zexelan Gozrek Gulîc Şemanî Cowir Sarpuça Hemzelîyan Hêsabeg Qelecux Goma Girbê Qereçan Qerqocan Qerepar Qelesqelan Axşîş Arpesî Keklig Qîrxil Qizilce Qizilpar Koçet Xellan Mizikan Korsivan Qulunder Kerboz Quçî/ Quçîyan Kumet Mehmûlîyan Mexstalîyan Mîrehmedan Oxçîyan Kolmîs Muxbet Seymamûdan MezreGaze Kolikân Saxin Zelxidêr Musrum Sawucax Dilimilî Dellikan Şewtîyan Îngic Tacîg Qûmik Gaxmûd Norpêt Kolan Qaûman Kurrikana Jor Ûzev |
Ağamezrası
Akarbaşı Akbulak Akçiçek Akkuş Akpinar Akyokuş Alabal Alayağmur Altınoluk Aşağıovacık Bahçecuk Balcalı Bardaklı Basyurt Bazlama Beydere Bulgurcuk Cumhuriyet Çalıkaya Çamardı Çan Çanakçı Çatalyol Çavuşyolu Çayırdam Çayirgülü Çelebi Çıtak Demirdelen Demirtaş Demirtepe Deveci Doğanoğlu Dumluyazı Durmuşköy Gözerek Güllüce Gümüşakar Gündeğdi Hamurkesen Hamzalı İsabeg Kalecix Kalkankaya Karaçan Karakaçon Karapınar Karasakal Kavakdere Kavalcık Keklik Kırgıl Kızılca Kızılpınar Kocadayı Koçyiğitler Korudibi Köryusuf Gölpınar Kuşbayırı Kuşçu Kümbet Mahmutlu Maksutali Mirahmet Okcular Ormancık Özlüce Pamuklu Paşayaylası Pilavtepe Sağın Sarıbaşak Sarıhan Savucak Tekardıç Üçbudak Yalıntaş Yenice Yemişli Yenikaya Yesilbelen Yildiz Golan/Yogunagac Yücekonak Yukari Ovacik Yüzew |
Alacakaya Kürtleri
Alacakaya ilçesinde de Kürt(Zaza) nüfus vardır.
Alacakaya Kürt(Zaza) Köyleri
İncebayır
Kayranlı
Çanakça
Sularbaşı
Çataklı
Alacakaya
Çakmakkaya
Altınoluk
Halkalı
Gürçubuk
Bağin
Esenlik
Yalnızdamlar
Arıcak Kürtleri
14 bin nüfusa sahip Arıcak ilçesinin büyük çoğunluğu Kürt(Zaza)‘lerden oluşmaktadır.
Arıcak Kürt Köyleri
Erimli
Kayahisar
Çavuşdere
Kambertepe
Ormanpınar
Çevrecik
Gümüşkaya
Bükardı
Küplüce
Erbağlı
Yoğunbilek
Yaylabaşı
Bozçavuş
Karakaş
Göründü
Haberci
Sarıçiçek
Üçocak
Kutludüğün
Ağın İlçesi Kürt mü?
Elazığ’ın Ağın ilçesinde nerdeyse yerli Kürt yoktur.Sadece Kürt aşireti ismini taşıyan Modanlı köyü vardır.Köyde yaşayan Modanlı aşireti 1790 tarihinde Ankara Haymana‘ya göç ettirilmişlerdir.
Baskil Kürtleri
Baskil ilçesinin büyük çoğunluğu Kürt(Zaza)‘lerden oluşmaktadır.İlçenin toplam nüfusu 13 bindir(2019)
Baskil Kürt Köyleri
Bilaluşağı
Aksakal
Tabanbüklü
Işıklar
İmikuşağı
Bozoğlak
Çiğdemlik
Aşağıkuluşağı
Akuşağı
Gemici
Alangören
Deliktaş
Alangören
Yukarıkuluşağı
Kuşsarayı
Paşakonağı
Söğütdere
Kadıköy
Akdemir
Şituşağı
Beşbölük
İçlikaval
Yeniocak
Pınarlı
Şahindere
Koçyolu
Harabekayış
Tavşanuşağı
Doğancık
Topaluşağı
Hacımustafa
Düğüntepe
Tatlıpayam
Meydancık
Kayabeyli
Çavuşlu
Eskiköy
Kutlugün
Sarıtaş(yarı Kürt)
Demirlibahçe
Yaylanlı
Keban Kürtleri
Keban’da hem Kürt hem de Türk nüfusu önemli ölçüde mevcuttur
Keban Kürt Köyleri
Topkıran
Köy Kürt Tawkiran(Tabkırar) aşireti mensupları tarafından kurulmuş ve aynı aşiret ismi verilmiş olmasına rağmen günümüzde Karakeçili Kayı Türkmenleri yaşamaktadırlar.
Akçatepe
Göldere
Pınarlar
Çevrekaya
Örenkaya
Kurşunkaya
Çalık
Bademli
Beydeğirmeni
Akgömlek
Altınkürek
Sağdıçlar
Taşkesen
Ulupınar
Delikavak
Aşağıçakmak
Bölükçalı
Güneytepe
Maden Kürtleri
Maden ilçesindeki nüfusun yarısından çoğunu (%60-65) Kürt(Zaza)‘lerden oluşmaktadır.
Maden Kürt Köyleri
Çakıroğlu
Yıldızhan
Yoncapınar
Kavak
Koçkonağı
Altıntarla
Durmuştepe
Hatunköy
Plajköy
Bahçedere
Eğrikavak
Çalkaya
Kızıltepe
Yenibahçe
Topaluşağı
Işıktepe
Naldöken
Çayırköy
Çitilköy
Akboğa
Küçükova
Hanevleri
Tepecik
Dutpınar
Kartaltepe
Tekevler
Kayalar
Ağadibek
Arslantaşı
Sağrılı
Cumhuriyetçi
Örtülü
Karatop
Kaşlıca
Palu Kürtlerinden olan Selahattin Demirtaş ve Şeyh Said
Palu Kürtleri
Palu ilçesinin nüfusu 19 bindir.(2019) İlçe geneli nüfusunun büyük çoğunluğunu Kürt(Zaza)‘ler oluşturmaktadır.
Palu Kürt Köyleri
Gümüşkaynak
Örencik
Gömeçbağlar
Üçdeğirmenler
Seydili
Aksaray
Karataş
Akyürek
Çırap
Yeşilbayır
Vasank
Kasil
Hamzabey
Amarat
Yarımtepe
Taştak
Umutkaya
Karacabağ
Örgülü
İncecik
Tarhana
Andılar
Beydoğan
Gemtepe
Atik
Akbulut
Küçükçaltı
Büyükçaltı
Bölükelma
Kırkbulak
Burgudere
Gökdere
Arındık
Hasbek
Köklüce
Beyhanı
Güllüce
Kayaönü
Baltaşı
Hanönü
Keklikdere
Bozçanak
Karasalkım
Damlapınar
Altınölçek
Sivrice Kürtleri
Sivrice’deki Kürt(Zaza) nüfusu %55 civarındadır.İlçe genelindeki Türkler genellikle Arnavut, Boşnak ve Bulgar göçmenlerinden oluşmaktadır.
Sivrice Kürt Köyleri
Kayabağları
Yürekkaya
Canuşağı
Topaluşağı
Taşlıyayla
Görgülü
Çortunlu
Kamışlı
Bekerme
Günbalı
Çatakkaya
Dedeyolu
Kürk
Düzbahçe
Bekçitepe
Akpınar
Gölcük
Elmasuyu
Başkaynak
Sürek
Akbuğday
Kovancılar Kürtleri
Kovancılar ilçesinin yaklaşık %70′ini Kürtler(Zaza) oluşturmaktadır.
İlçede yaşayan Türklerin büyük bir kısmı Balkanlardan Kovancılar’a göç ettirilmişlerdir.
1935-1941 arası Romanya ve Bulgaristan‘dan 285 hâne 1173 kişi Kovancılar bölgesine göç etirilmiştir.
Kovancılar Kürt Köyleri
Kayabağları
Uyandık
Fahribey
Çatakbaşı
Soğanlı
Kolluca
Ekinbağı
Topağaç
Avlağı
Aşağıköse
İğdeli
Gülçatı
Yenidam
Muratbağı
Kuşçu
Kavak
DeğirmenTaşı
Yarımca
Bağgülü
Taşören
Kuşağacı
Sürekli
Yeniköy
Nişankaya
Tatarköy
Gözecik
Payamlı
Ekinözü
Kapıaçmaz
Karıncaköy
Yazıbaşı
Saraybahçe
Köprüdere
Çakırkaş
Şenova
Sarıbuğday
Durmuşlar
Karasungur
Tabanözü
Yukarıkanatlı
Aşağıkanatlı
Okçular
İsa Ağa Mezrası
Aşağıdemirci
Göçmezler
Yılbaşı
Yoncalıbayır
Yukarıdemirci
Kayalık
www.kürtler.com